اصل الشیعة و اصولها (کتاب)

اَصْلُ الشّیعَة وَ اُصولُها، کتابی در معرفی تاریخ و اعتقادات شیعه نوشته محمدحسین کاشف الغطا (متوفای ۱۳۷۳ق) است. این کتاب برای روشن ساختن ریشۀ برخی اختلاف‌ها با اهل سنت نوشته شده و به مباحث اختلافی از جمله ازدواج موقت اشاره کرده است. ویژگی کتاب، تبین اصولی است که علمای شیعه بر آن اتفاق‌نظر دارند. انگیزه مؤلف ایجاد اتحاد بین مسلمانان و زدودن تهمت‌ها و اشتباهاتی است که در اذهان اهل سنت نسبت به شیعه وجود دارد و از طرح مسائل اختلاف‌برانگیز خودداری می‌کند.

آیت‌الله مکارم شیرازی این کتاب را به زبان فارسی ترجمه و به نام آیین ما منتشر کرده است.

نویسنده

محمدحسین کاشف الغطاء (۱۲۹۴–۱۳۷۳ ق) عالم نواندیش شیعی و از مراجع تقلید نجف اشرف. وی در فقه، خطابه، ادبیات عرب، فلسفه و حکمت، تفسیر و عرفان تبحر داشت.

او را از نخستین فقیهانی دانسته‌اند که روش فقه مقایسه‌ای یا تطبیقی را در فقه‌پژوهی حوزه علمیه نجف، آغاز کرده است. کاشف الغطاء آثاری به‌ویژه در معرفی تشیع پدید آورده است.

او دغدغه‌های وحدت و بیداری اسلامی داشته و تلاشش در معرفی شیعه و دفاع از آن، بیشتر برای فراهم ساختن بستر تقریب و اتحاد میان مذاهب اسلامی بود.

انگیزه مؤلف

گروهی از جوانان عراقی برای تحصیل به مصر اعزام می‌شوند و آنجا در برخورد با عالمان الازهر مشاهده می‌کنند آنها شیعه را مسلمان نمی‌دانند. این جوانان با آیت الله کاشف الغطا مکاتبه کرده و از ایشان راهنمایی می‌خواهند. کاشف الغطا از محتوای نامه تعجب و تحقیق بیشتری در این زمینه می‌کند تا اینکه با کتاب فجرالاسلام دانشمند مصری «احمد امین» برخورد می‌کند و در فصلی که به شیعه پرداخته بود می‌بیند چنان درباره شیعه با بی‌خبری بحث کرده که مافوق آن قابل تصور نیست!

او حتی در برخورد با اهل سنت سوریه و عراق مشاهده کردند اطلاعات آنها از شیعه تا چه‌اندازه نادرست و به دور از واقعیت است. کاشف الغطا که رهایی و رشد مسلمانان را در سایه صلح و یکپارچگی آنان می‌دانست در جواب اتهامات ناروا و برای معرفی صحیح شیعه همت به تألیف این کتاب گماشت.

محتوا

مؤلف در مقدمه نسبتاً طولانی کتاب، به راه‌های اتحاد جامعه اسلامی و ریشه‌های اختلاف‌افکنی دشمنان اسلام می‌پردازد. در متن کتاب سرچشمه تاریخی مذهب تشیع، اصول دین از دیدگاه تشیع و دیدگاههای شیعه در مسائل فقهی و تشریعی مانند نماز، روزه، حج، زکات و متعه، قضاوت، صید، اطعمه و اشربه و... تبیین شده است. قسمت پایانی کتاب نیز مربوط به چند مسئله مهم کلامی و ضروریات مذهب شیعه مانند «بداء» و «تقیه» است، که بیشتر جنبه پاسخ‌گویی دارد.

متن اصلی کتاب شامل این موضوعات است:

انتشار

اصل الشیعة و اصولها در سال ۱۳۱۱ش (۱۳۵۱ق) در صیدا، ۱۳۲۲ش (۱۳۶۳ق) در نجف و ۱۳۷۳ش (۱۴۱۵ق) در قم منتشر شده است. همچنین این کتاب به عنوان جزء چهارم از آثار کلامی محمدحسین کاشف الغطاء در مجموعه موسوعة الامام محمدالحسین آل کاشف الغطاء و با تحقیق غلامرضا نقی جلال‌آبادی منتشر شده است. این موسوعه را پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر کرده است.

ترجمه‌ها

معروف‌ترین ترجمه فارسی کتاب با نام این است آیین ما و یا آیین ما توسط مکارم شیرازی انجام شده است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۴۶ش در ۴۱۵ صفحه رُقعی به چاپ رسید. مترجم در پیشگفتار به اوضاع فعلی مسلمانان و راه‌های برون رفت از آن اشاره کرده و سپس در مورد کتاب و جایگاه علمی آن و معرفی مؤلف و آثار او می‌پردازد.

این کتاب پیش از آن، در سال ۱۳۳۱ توسط علیرضا خسروانی(حکیم خسروانی) با ترجمه فارسی با نام ریشه شیعه یا اصل و اصول شیعه منتشر شده بود. این اثر به زبان‌های اردو و انگلیسی نیز ترجمه شده است.

نباید این کتاب را با کتاب دیگری به همین نام (این است آیین ما) تألیف اسدالله افشار در موضوع بررسی و شناخت مفاهیم قرآنی اشتباه گرفت.

پانویس

منابع

• موسوعة الامام محمد الحسین آل کاشف الغطاء، الآثار الکلامیة، مرکز احیاء التراث الاسلامی، المعهد العالی للعلوم و الثقافة الاسلامیة، قم، ۱۴۳۹ق.

پیوند به بیرون